Współczesne miejsce teatru w historii politycznej, jak i wykorzystanie historii w teatrze do działań politycznych nie spotkało się dotychczas z szerokim opracowaniem. Niniejszy artykuł jest przyczynkiem do dyskusji o użyciu sztuki w Polsce do działań politycznych w dwóch odmiennych reżimach: autorytarnym okresu Władysława Gomułki i demokratycznym latach rządów Jarosława Kaczyńskiego. Analizie poddano najbardziej znaczące doświadczenie instrumentalnego posłużenia się sceną do rozgrywki politycznej – Dziady w Teatrze Narodowym w sezonie 1967/68. Drugim elementem wywodu jest funkcjonowanie „Sceny Faktu” Teatru Telewizji, gdy przygotowano dwadzieścia pięć spektakli, zainspirowanych mało znanymi faktami z historii najnowszej, jednak były one pozbawione obiektywizmu i eksponowano rolę edukacyjną lansowania postaw patriotycznych, a nie artystycznego wyrazu. Przykłady stanowią o zaangażowaniu władzy wobec teatru i są ilustracją modelu polityki historycznej jak i kulturalnej przedstawionych okresów.