Unia Europejska w ciągu tylko ostatniej dekady doświadczyła wielkich kryzysów związanych z masowym napływem obywateli państw trzecich przez jej granice zewnętrzne. Pierwszy z nich zwany „szczytem kryzysu migracyjnego” miał miejsce w 2015 r., drugi natomiast, nieporównywalnie większy w 2022 r. pretenduje do miana „szczytu kryzysu uchodźczego”. Bez wątpienia oba miały bezprecedensowy wpływ na przekraczanie granic UE, a jednocześnie znacząco wpłynęły na funkcjonowanie „obszaru bez granic”. Tak istotne kryzysy budzą duże zamieszanie terminologiczne, dotyczące pojęcia uchodźcy i migranta. Ponadto skala napływu obywateli Ukrainy do Unii Europejskiej przerosła wszelkie wcześniejsze liczby, które określano jako kryzysowe i z którymi UE próbowała sobie kiedykolwiek poradzić. Celem artykułu jest próba analizy porównawczej tych zjawisk w kontekście ich wpływu na funkcjonowanie „obszaru bez granic”.