Jeszcze sztuka czy już polityka?
Polityczność i religijność
a granice wolności wypowiedzi artystycznej
w dyskusji na schodach
przed wejściem do teatru
Więcej
Ukryj
1
profesor Uniwersytetu Zielonogórskiego
Data publikacji: 17-12-2019
Studia Politologiczne 2018;50
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Współcześni artyści starają się deklaratywnie pozostawać poza domeną polityki,
czasem nie zdając sobie sprawy z faktu, że utrwalona niechęć wobec polityków
nie jest równoważna z wyrzeczeniem się działań politycznych. Sztuka teatralna
stała się nie tyle zwulgaryzowana politycznie, ile zyskała kolejny potencjalny akt
w postaci zjawiska ściśle politycznego. Nastąpiło bowiem naruszenie tradycyjnych
linii demarkacyjnych pomiędzy swobodą wypowiedzi artystycznej a prawem do
jej odrzucenia przez ludzi o odmiennych motywacjach ideowych (religijnych).
Dzieje się tak wskutek rozszerzenia aktu performatywnego poza samą scenę
teatru, co umożliwia politycznym przeciwnikom odnoszenie się do kategorii pozaestetycznych, którym sami artyści nadali cechy formalnie polityczne. Odwołując
się do przysługującego obu stronom prawa do krytycznej oceny rzeczywistości,
rozumieją one wolność jako uzasadnioną negację odmiennej perspektywy. W stanie
idealnym nie ma miejsca dla podporządkowania sztuki politycznym celom, lecz
nadanie jej właściwości pozaartystycznych, czyniących ją zjawiskiem emergentnym.
W rzeczywistości nam dostępnej wytworzyła się jednak asymetria, bowiem oprócz
sztuki, ludzie teatru zapragnęli być depozytariuszami reguł jej interpretacji oraz
krytyki, co stanowi przyczynek do dyskusji o granicach wolności wypowiedzi
artystycznej, uznanej za polityczną.
INFORMACJE O RECENZOWANIU
Sprawdzono w systemie antyplagiatowym
REFERENCJE (34)
1.
Borradori G., Filozofia w czasach terroru: rozmowy z Jürgenem Habermasem i Jacques’em Derridą, Warszawa 2008.
2.
Cieślak J., Korfanty – wzór demokracji, „Rzeczpospolita” z dn. 11 października 2017.
3.
Cieśliński P., Nagrody Nobla dostała gromadka starszych białych mężczyzn. Znowu, „Gazeta Wyborcza” z dn. 5 października 2017.
4.
Dahl R.A., Stinebrickner B., Współczesna analiza polityczna, Warszawa 2007.
5.
Flusser V., Ku filozofii fotografii, Warszawa 2015.
6.
Głowacka M., Kontrowersje wokół Literackiej Nagrody Nobla, [w:] E. Stadtmüller, J. Sadłocha, M. Różycki, M. Głowacka (red.), Nagroda Nobla a kontrowersje związane z wyborem jej laureatów, Wrocław 2015.
7.
Grobler A., Dwa pojęcia wiedzy: w stronę unifikacji, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 2016, nr 1 (97).
8.
Hall A., Wojna o centroprawicę, „Rzeczpospolita” z dn. 6 października 2017.
9.
Haidt J., Prawy umysł: dlaczego dobrych ludzi dzielą polityka i religia?, Sopot 2014.
10.
Harubała A., „Mefisto” – popłuczyny po „Klątwie”, „Do Rzeczy”, nr 41, z dn. 9–15 października 2017.
11.
Kołakowska A., Będzie jeszcze gorzej (rozmawia Michał Płociński), „Plus Minus – Rzeczpospolita” z dn. 31 grudnia 2016–1 stycznia 2017.
12.
Kowalski K., Nietrafione Noble i pominięci geniusze, „Plus minus – Rzeczpospolita” z dn. 30 września–1 października 2017.
14.
Kube M., Zdumienie ostrożnym Noblem, „Rzeczpospolita” z dn. 6 października 2017.
15.
Lasswell H.D., Power and Personality, New York 1948.
16.
Leder A., Rysa na tafli: teoria w polu psychoanalitycznym, Warszawa 2016.
17.
Legutko R., Traktat o wolności, Gdańsk 2007.
18.
Legutko R., Triumf człowieka pospolitego, Poznań 2012.
19.
Młyńczyk Ł., Między kreatywnością a próżnowaniem. Polityczność dwóch typów idealnych, Warszawa 2015.
20.
Młyńczyk Ł., Political cognition. Can scientific paradigms change cognitive status of anti-Semitism and the Holocaust in the history of the Jewish people?, Jews – „Przegląd Narodowościowy – Review of Nationalities” (Special Issue), 2016, nr 6.
21.
Mrozek W., Skandalista Oliver Frljić i „Klątwa”. Głośny reżyser o fladze w waginie, narodowej hipokryzji i dramacie Wyspiańskiego, „Gazeta Wyborcza” z dn. 24 lutego 2017.
22.
Nowak P., Hodowanie troglodytów, Warszawa 2014.
23.
Pietruszewska-Kobiela G., Regiewicz A., Stachyra G., Żywiołek A., Polityczność mediów, Toruń 2015.
24.
Pierzchalski F., Estetyka kiczu a rozwój autorytarnego populizmu w Polsce, [w:] F. Pierzchalski,.
25.
B. Rydliński (red.), Autorytarny populizm w XXI wieku. Krytyczna rekonstrukcja, Warszawa 2017.
26.
Porębski L., Między przemocą a godnością. Teoria polityczna Harolda D. Lasswella, Kraków 2007.
27.
Schmitt C., Pojęcie polityczności, [w:] Tenże, Teologia polityczna i inne pisma, Kraków 2000.
28.
Sewerynik A., Muzyka, tajemniczy fenomen, „najlepszy język do poruszania serc ludzi na całym świecie” (Jimmy Page), „Rzeczpospolita” z dn. 2 kwietnia 2014.
29.
Surmiak-Domańska K., Julia Wyszyńska, aktorka spektaklu „Klątwa”. Ukarana za papieża, „Duży Format” z dn. 2 października 2017.
31.
20interpretacyjne%20a%20narodziny%20literaturoznawstwa%20postawangardowego.pdf?sequence=1 (dostęp: 14.12.2017).
32.
Szczepkowska J., Ucieczka z teatru wolność, „Plus minus – Rzeczpospolita” z dn. 30 września– 1 października 2017.
33.
Tarasewicz L., Na wsi o sztuce nie rozmawiam, „Plus minus – Rzeczpospolita” 23–24 września 2017.
34.
Zięba O.M., W czarno-różowych okularach: hipokryzja postępowych elit, „Plus minus – Rzeczpospolita” z dn. 23–24 września 2017.