Instytucja prezydenta w Trzeciej Rzeczypospolitej. Model konstytucyjny i praktyka polityczna
Więcej
Ukryj
1
zastępca dyrektora Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu
Warszawskiego ds. dydaktycznych
Data publikacji: 21-12-2019
Studia Politologiczne 2016;42
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Instytucja Prezydenta Rzeczypospolitej od jej przywrócenia na mocy
noweli kwietniowej z 1989 r. stanowi przedmiot istotnego zainteresowania
zarówno komentatorów życia politycznego, jak i badaczy – przede
wszystkim prawników konstytucjonalistów i politologów ustrojoznawców.
W rzeczy samej wiele jest powodów takiego zainteresowania. Po
pierwsze, prezydent jest głową państwa, najwyższym jego przedstawicielem,
skupiającym majestat Rzeczypospolitej – zatem w oczach społeczeństwa
pozostaje najlepiej rozpoznawalną instytucją (dowodzą tego
rozmaite badania demoskopijne), której przypisuje się czasem nieco
mistyczne cechy ojca narodu i orędownika (gwaranta) narodowej jedności.
Naukowcy, rzecz jasna, postrzegają głowę państwa w nieco innej
perspektywie. W licznych opracowaniach zwraca się uwagę na złożoność
elementów wpisujących się w model polskiej prezydentury. Prezydent nie
jest jedynie organem symbolicznym, pełniącym role notariuszowskie (jak
to ma miejsce np. w Niemczech i Izraelu). Ma on rolę strażnika prawidłowego
i harmonijnego działania władz państwowych, zaś dodatkowej
legitymizacji do tych działań przydaje mu powszechna i bezpośrednia
elekcja. Zakres uprawnień władczych głowy państwa nie jest zbyt wielki,
lecz wystarczający dla efektywnego wykonywania funkcji arbitrażowej.
Analizując model prezydentury, badacze (szczególnie politolodzy) starają
się zazwyczaj dowartościować wpływ procesów politycznych (kontekst
polityczny) i elementy behawioralne. Sama analiza instytucjonalna jest
zbyt uboga, by zobrazować wszelkie aspekty funkcjonowania i roli głowy
państwa. A zatem instytucję prezydenta postrzegać należy zarówno jako
instytucję ustrojową, jak i piastuna urzędu – wraz z jego osobowością,
charakterem, umiejętnościami, sposobem działania w określonej sytuacji
politycznej.
INFORMACJE O RECENZOWANIU
Sprawdzono w systemie antyplagiatowym