Dzieje terytorium polsko-ukraińsko-litewskiego to historia Rzeczypospolitej szlacheckiej z takimi nazwami oficjalnymi bądź potocznymi jak Korona i Wielkie Księstwo Litewskie, Rzeczpospolita Obojga Narodów, Rzeczpospolita Trojga Narodów i Rzeczpospolita „jednego” polskiego narodu. W czasie I wojny światowej, gdy coraz realniejsze stawały się szanse na zrzucenie władzy zaborców po stronie polskiej w dyskursie politycznym wizja Rzeczypospolitej dwojga, czy też trojga narodów pojawiała się incydentalnie. Tematem niniejszego szkicu jest perspektywa odrodzenia się wielonarodowej Rzeczypospolitej, szanse powodzenia tego celu w końcowym okresie I wojny światowej, a przede wszystkim bariery i przeszkody stojące na drodze jego realizacji. Idea ta zderzy się bowiem z ekspresją nieznanego w dobie przedkapitalistycznej nacjonalizmu i to polskiego, w takiej samej mierze jak litewskiego i ukraińskiego. Przegrała z nim charakterystyczna dla Rzeczypospolitej szlacheckiej tolerancja głównie religijna, w nowych uwarunkowaniach nie przeobraziła się ona w etniczną. Nierzadko, dla narodów zamieszkujących ziemie dawnej Rzeczypospolitej jej państwowość była teraz dla nich negatywnym punktem odniesienia.