„Nowa ekonomia polityczna”,
czyli powrót ekonomii politycznej w analizie
funkcji państwa w realnym kapitalizmie
Więcej
Ukryj
1
dr hab. nauk humanistycznych w zakresie nauk o polityce,
profesor nadzwyczajny Uniwersytetu Warszawskiego
Data publikacji: 23-12-2019
Studia Politologiczne 2015;37
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
W artykule ukazuje się ideologiczne podstawy programu politycznego, którego
celem jest dalsze ograniczanie funkcji państwa w gospodarce oraz jako instrumentu
kierowania życiem społecznym. Podstaw tych dostarcza ekonomia głównego
nurtu oraz rozwijana na jej gruncie „nowa ekonomia polityczna”. Postuluje ona
ewolucję procesu rządzenia pod szyldem governance. Państwo powinno ograniczyć
się do sterowania (steering) wiosłowanie zaś (rowing) powinno pozostawić innym
podmiotom, zwłaszcza organizacjom społeczeństwa obywatelskiego. Hasło to stało
się nośnym wytrychem ideologicznym technoliberalizmu. Jednak program ten pomija
realne trudności rządzenia, które przynosi globalny kapitalizm, m.in., konieczność
współdziałania państw dla opracowania brzegowych warunków korzystania
z globalnego ekosystemu i siły roboczej. Ponadto w triadzie rynek, państwo,
społeczeństwo obywatelskie to ostatnie jest w dalszym ciągu społeczeństwem
klasowym, a tym samym osią jego organizacji i funkcjonowania jest konflikt
przemysłowy. Państwo narodowe wciąż jest jedynym realnym instrumentarium
kształtowania losu zbiorowego danej wspólnoty polityczno-obywatelskiej. Musi
więc być państwem dystrybucyjnym, protektywnym, produktywnym i rozwojowym.
Państwo jednak samo nie jest przejrzyste, wytwarza dodatkowe koszty swojego
funkcjonowania. Tworzy bowiem ład regulacyjny, którego funkcjonowanie obciąża
społeczeństwo kosztami transakcyjnymi. Funkcjonowanie państwa w tych warunkach
umożliwia firmom, grupom interesu pogoń za rentą polityczną. Wyzwaniem
praktycznym nie jest więc w tej sytuacji tworzenie państwa taniego, lecz państwa,
które efektywnie wykorzystuje publiczne fundusze dla realizacji celów dyktowanych
racjonalnością makrospołeczną. Do tego jednak potrzebna jest sprawna kontrola
biurokracji państwowej i personelu politycznego państwa.
INFORMACJE O RECENZOWANIU
Sprawdzono w systemie antyplagiatowym
REFERENCJE (19)
1.
G. Arrighi, The Long Twentieth Century. Money, Power and the Origins of Our Times, London 1994.
2.
J. M. Buchanan, R. A. Musgrave, Finanse publiczne a wybór publiczny. Dwie odmienne wizje państwa, Warszawa 2005.
3.
J. Hausner, Zarządzanie publiczne, Warszawa 2008.
4.
G. Kołodko, Wędrujący świat, Warszawa 2008.
5.
C. Crouch, Post-democracy, Cambridge 2004.
6.
W. A. Niskanen, Bureaucrats and Politicians, „Journal of Law and Economics” 1975, nr 3.
7.
B. Ollman, What is Political Science? What Should it Be?, „New Political Science” 2000, vol. 22, nr 4.
8.
D. Ost, Klęska „Solidarności”. Gniew i polityka w postkomunistycznej Europie, Warszawa 2007.
9.
R. A. W. Rhodes, Nowe współzarządzanie publiczne: rządzenie bez rządu, „Zarządzanie Publiczne” 2010, nr 4.
10.
D. Rodrik, Jedna ekonomia, wiele recept. Globalizacja, instytucje i wzrost gospodarczy, Warszawa 2011.
11.
A. Rychard (red.), Strukturalne podstawy demokracji, Warszawa 2008.
12.
J. E. Stiglitz, Ekonomia sektora publicznego”, Warszawa 2004.
13.
S. Strange, The Retreat of the State. The Diffusion of Power in the World Economy, Cambridge 1999.
14.
J. Tittenbrun, Gospodarka w społeczeństwie. Zarys socjologii gospodarki i socjologii ekonomicznej w ujęciu strukturalizmu socjoekonomicznego, Poznań 2012.
15.
L. Tsoulfidis, Economic theory in historical perspective, „The Journal of Economic Analysis” 2011, vol. II, issue 1.
16.
J. Wilkin (red.), Jakość rządzenia w Polsce. Jak ją badać, monitorować i poprawiać?, Warszawa 2013.
17.
J. Wilkin (red.), Teoria wyboru publicznego. Wstęp do ekonomicznej analizy polityki i funkcjonowania sfery publicznej, Warszawa 2005.
18.
O. Williamson, Ekonomiczne instytucje kapitalizmu. Firmy, rynki, relacje kontraktowe, Warszawa 1998.
19.
E. R. Wolf, Europa i ludy bez historii, Kraków 2009.